اوقاف تنها نهاد حاکمیتی که امور خیریه در نامش گویای رسالت آن است

تهران- ایرنا- سازمان اوقاف و امورخیریه تنها نهاد دولتی و حاکمیتی کشور است که قید عبارت امور خیریه در نام سازمان گویای رسالت آن است اما از بدو تأسیس تا سال‌های اخیر بخش خیریه در ساختار سازمان مغفول واقع شده بود و بیشتر تمرکز برنامه ها و فعالیت های سازمان به امور اوقافی و بقاع متبرکه معطوف شده بود.

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، بر همین اساس ضرورت تشکیل ساختاری تخصصی جهت رسیدگی و ساماندهی بخش امور خیریه در سازمان اوقاف و امور خیریه به شدت احساس می شود تا با احیای امور خیریه با استفاده از ظرفیت نیات واقفین خیراندیش و عواید موقوفات و بهره گیری از مشارکت خیرین و مؤسسات و تشکل های خیریه، موضوع امر خیر را در کشور ساماندهی نماید و در زمینه کاهش آسیبهای اجتماعی (فقر، بیکاری، ازدواج وتهیه جهیزیه، اقشار آسیب پذیر و غیره) نقش سازنده خود را ایفا کنند.

رییس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف در این خصوص ضمن تبریک هفته وقف به تلاشگران زحمت کش این عرصه، گفت: “مرکزامورخیریه” سازمان اوقاف درسال ۱۳۹۸ تشکیل شد و در راستای نیل به اهداف مذکور، مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه علیرغم نوپائی در ساختار سازمان، برآن است مطابق برنامه ریزی های انجام شده در بازه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت نقش مثمرثمری ایفا نماید. تا علاوه بر پاسخگوئی به نیازهای آنی اقشار آسیب پذیر جامعه، گام های اساسی در راستای تأمین منافع کلیه ذینفعان سپهر خیریه و نیکوکاری کشور در سطوح خرد و کلان، از مددجویان و نیازمندان گرفته تا خیرین و واقفین، مؤسسات خیریه و حتی سطوح حکمرانی و دستگاههای حاکمیتی بردارد.

حجت الاسلام احمد شرفخانی در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا اظهار داشت: این مرکز چهار حوزه اصلی در قالب مؤسسات خیریه و تشکل های مردمی، مراکز درمانی و بیمارستان های موقوفه و خیریه، مراکز نگهداری، سرپرستی و دارالایتام موقوفه و کمک به اقشار آسیب پذیر و نیازمندان را اولویت وظایف خودقرار داده است که شرح مختصری از آن و اقدامات انجام شده در این کوتاه مدت ارائه می شود.

وی با بیان اینکه در نخستین قدم احیاء و ساماندهی مراکز درمانی موقوفه وخیریه در دستور کار قرار گرفت، اظهار داشت: بر اساس بررسی های صورت گرفته تعداد مراکز درمانی موقوفه و خیریه که مشغول فعالیت و خدمات رسانی هستند در قالب ۱۶۹ بیمارستان، ۴۷۳ درمانگاه، ۵۴۸ مرکز بهداشت و ۴۷ مورد سایر واحد های بهداشتی و درمانی را می توان برشمرد. که از تعداد ۱۶۹ بیمارستان ۵۳ مورد عرصه و اعیان وقفی و ۱۰۰ مورد عرصه وقفی و ۱۶ بیمارستان خیریه است که به عبارتی از تعداد ۱۵۶۰۰۰ تخت بیمارستانی در سطح کشور تعداد ۲۴.۶۵۶ تخت (معادل ۱۶ درصد) وقفی یا خیریه هستند.

شرفخانی با تاکید بر اینکه هم اکنون تعداد ۲۷ پروژه ساخت مراکز درمانی درسطح کشور در دست انجام است و ۷۱ مورد زمین موقوفه نیز با نیت ساخت مراکز درمانی که نیازمند وقف جدید با نیت ساخت مراکز درمانی است، گفت: در قالب احیاء و ساماندهی مراکز درمانی موقوفه و خیریه، و پیرو تفاهم نامه منعقده فی مابین، مذاکرات و جلسات متعددی با مسئولین وزارت بهداشت انجام شد که منتج به نتایج ذیل شد.

به گفته وی، اصلاح تعرفه مراکز درمانی موقوفه و خیریه طی مصوبه اصلاح تعرفه ها، نسبت تعرفه های مراکز بهداشتی و درمانی موقوفه و خیریه به بخش خصوصی از ۶۹ درصد در سال ۱۳۹۹ به ۸۴ درصد در سال ۱۴۰۱ و یکسان سازی اطلاعات مراکز درمانی موقوفه و خیریه در قالب مصوبه یکسان سازی اطلاعات مراکز درمانی از تعداد ۱۶۹ بیمارستان و ۴۷۳ درمانگاه وقفی کشور، ۳۶ بیمارستان و ۷۱ درمانگاه پس از راه اندازی مرکز امورخیریه و اقدامات انجام شده، شناسائی و احیاء شد.

وی افزود: در این خصوص با پیگیری اصلاح پروانه مراکز درمانی موقوفه و خیریه در راستای اصلاح پروانه فعالیت مراکز درمانی، طی استعلام وزارت بهداشت از مرکز امور خیریه، صرفاً در استان تهران از مجموع ۲۱ استعلام، پروانه فعالیت ۱۷ مرکز درمانی از خیریه به موقوفه تغییر کرد.

وی با اشاره به اینکه پیگیری موضوعات اختلافی سازمان با وزارت بهداشت در قالب هیئت حل اختلاف احیاء و ساماندهی مراکز نگهداری ایتام و سرپرستی موقوفه از دیگر اقدامات این مرکز به شمار می رود، افزود: درحال حاضر تعداد ۶۰ مرکز نگهداری ایتام و سرپرستی موقوفه در سطح کشور وجود دارد که از این تعداد ۱۹ مورد در دست احداث و ۱۶ مورد غیرفعال و تنها ۲۵ مرکز نگهداری موقوفه، فعال است که تعداد ۱۰۲۳ نفر شامل ۴۳۶ دختر و ۵۷۸ پسر را تحت پوشش دارد.

شرفخانی با بیان اینکه مرکز امورخیریه پس از شروع به فعالیت خود اقدام به فعال سازی مراکزی نمود که به دلایل مختلف غیرفعال بودند مواردی را عنوان کرد و گفت: به عنوان مثال می توان موقوفه دارالایتام ایرانمنش پس از ۵ سال تعطیلی، بازسازی شد و تبدیل به اردوگاه فرهنگی و ورزشی گردیده است را نام برد.

وی ادامه داد: موقوفه حاج خلیل زالی(شیراز) که درحال حاضر دارالایتام با ظرفیت ۴۰ نفر است و با توجه به ظرفیت ارتقاء و توسعه موقوفه، مطالعات و طراحی مجتمع فرهنگی ورزشی ایتام به مساحت ۵۰.۰۰۰ متر مربع در سه فاز از سال ۱۴۰۰ آغاز و فاز یک ۳۰ درصد پیشرفت عمرانی داشته است از دیگر اقداماتی است که این مجموعه ظرفیت نگهداری از ایتام را خواهد داشت.

وی گفت: همچنین موقوفه موسویان تهران پس از ۲۰ سال مخروبه بودن و تعطیلی، درسال ۱۳۹۹ پس از تصویب، بازسازی و آغاز مطالعات طراحی پروژه، عملیات عمرانی ۵۰ درصد پیشرفت داشته است.

رییس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف افزود: موقوفه دارالایتام تهرانچی نیز پس از ۲۰ سال به علت قدمت مخروبه و تعطیل بوده، در سال ۱۴۰۱ بازسازی شد و تبدیل به اردوگاه فرهنگی ورزشی شده است.

به گفته شرفخانی، موقوفه لیستر استان البرز به علت قدمت بنا و عدم رسیدگی لازم، وضعیت نگهداری از ایتام قابل قبول نبود، با تصویب بازسازی و آغاز مطالعات طراحی پروژه احداث ساختمان جدید، ساختمان دیگری اجاره شد تا در جهت نیت واقف خیراندیش از ایتام نگهداری شود، خانه سالمندان حسینیه حضرت ابوالفضل (دامغان) ساخت پروژه در ۴ طبقه و ۴۲۰۰ متر مربع زیربنا از سال ۱۳۸۹ آغاز گردید. لکن پروژه پس از ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی از سال ۹۱ تعطیل شد و از سال ۱۴۰۱ با پیگیری تکمیل پروژه، طبقه اول در سال ۱۴۰۲ مورد بهره برداری قرارگرفت و ادامه عملیات عمرانی در حال پیگیری است در دیگر اقدامات این مرکز به شمار می رود.

وی با بیان اینکه کمک به اقشار آسیب پذیر و نیازمندان، کمک به ازدواج جوانان (پیوند آسمانی) نیز با روند خاصی پیگیری و به انجام می رسد، گفت: پیوند آسمانی، طرحی است که مرکز امور خیریه جهت انجام وظیفه در قبال ازدواج جوانان و کمک به حل بخشی از مشکلات مالی زوج های جوان به صورت جدی به اجرا و پیگیری آن مصمم است. یکی از مشکلات اجرای طرح مذکور تعداد انگشت شمار نزدیک صفر موقوفه با نیات مرتبط بوده که مشارکت و همیاری خیرین نیک اندیش این کمبود را به نحو احسن جبران نمودند.

این مسئول فرهنگی ادامه داد: با آغاز فعالیت های مرکز امورخیریه و انجام برنامه ریزی ها جهت اجرای طرح ها من جمله طرح پیوند آسمانی، جلب و جذب مشارکت خیرین در دستور کار قرارگرفت که سه ساله موضوع گزارش بیانگر مشارکت و همیاری قابل تحسین خیرین نیک اندیش است که آمارها گویای رشد صد در صدی کمکهای ایشان طی سه ساله منظور است.

وی تصریح کرد: تخصیص و پرداخت مبلغ ۶۷ میلیارد تومان به صورت بلاعوض به ۹۱۶۹ زوج جوان که بیش از ۸۰ درصد این مبلغ از محل کمک های خیرین است به شرح ذیل و تفکیک آمده است: در سال ۱۳۹۹ مبلغ ۱۴.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان به ۲.۵۳۲ زوج، در سال ۱۴۰۰ مبلغ ۲۴.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان به ۲.۸۵۳ زوج، در سال ۱۴۰۱ مبلغ ۲۷.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان به ۳.۷۸۴ زوج، مؤید این مهم است.

وی اضافه کرد: همچنین شایسته است اقدام اداره کل اوقاف و امورخیریه استان اردبیل در عقد تفاهم نامه با بنیاد علوی و بانک سینا مبنی بر تخصیص بودجه و پرداخت مبلغ ۹۰ میلیارد تومان تسهیلات قرض الحسنه به ۲۰۰۰ زوج جوان جهت تهیه جهیزیه در سه ساله مورد قدردانی قرار گیرد.

کمک به آزادی زندانیان

به گفته وی، یکی از مهمترین وظایفی که مرکز امورخیریه پس از راه اندازی مجدانه مد نظر قرار داد کمک و مساعدت به آزادی زندانیان مالی و جرائم غیرعمد بوده است که فقط به واسطه عدم تمکن مالی در زندان به سر می بردند. هرچند تا نیل به افق های ترسیمی راه طولانی درپیش است، لکن اقدامات و فعالیتهای انجام شده و مشاهده ظرفیت های بی بدیل بنیاد ها و مؤسسات خیریه مردم نهاد و خیرین، انجام این مسیر را روشن کرده است.

رییس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف گفت: در قالب طرح مذکور طی سه ساله موضوع گزارش، مرکز امور خیریه با پرداخت بیش از ۴۸ میلیارد تومان اسباب آزادی ۲۹۱۱ نفر از زندانیان را با هماهنگی مراجع ذیربط فراهم آورد.
سال ۱۳۹۹ – ۶۲۴ نفر
سال ۱۴۰۰- ۱۰۵۳ نفر
سال ۱۴۰۱- ۱۲۳۴ نفر

شرفخانی با تاکید بر اینکه آمار موجود گویای مشارکت مؤثر خیرین در این طرح است، غیر از سال ۱۳۹۹ که اعتبار تخصیصی از موقوفات با کمکهای خیرین تقریبا برابر بوده است، اما دو سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ گویای افزایش قابل توجه کمک های خیرین است.

وی ادامه داد:کمک به ایتام و نیازمندان (دستهای مهربانی) این مرکز در قالب طرح دست های مهربانی کمک و مساعدت ایتام و نیازمندان را در دستور کار قرار داد. که با مبلغ ۳۱۸ میلیارد تومان ۹۶۶.۸۶۳ نفر را در قالب این طرح مساعدت نمود. که به تفکیک سال به شرح ذیل آمده است:
۱۳۹۹ – بیش از ۱۰۹ میلیارد تومان
۱۴۰۰ – بیش از ۹۵ میلیارد تومان
۱۴۰۱ – بیش از ۱۱۳ میلیارد تومان

وی گفت: هرچند منابع اختصاص یافته به این طرح بیشتر از درآمد موقوفات با نیت مرتبط تأمین گردید، لکن شایسته است این مهم را در نظر بگیریم که فقط ۷ درصد از نیات کل موقوفات کشور، نیات مرتبط با کمک به نیازمندان است که می باید با برنامه ریزی صحیح در هدایت وقف های جدید این کمبود ها را جبران نمود.

وی با اشاره به اینکه در این خصوص می بایست به لحاظ نقش مؤثر بیش از ۴۰ درصدی مشارکت خیرین در اجرای این طرح تقدیر شوند، اظهار داشت: کمک به دارو و درمان نیازمندان (مهر تندرستی) یکی دیگر از طرح های مرکز امورخیریه طرح مهرتندرستی است.

وی افزود: یکی از مشکلاتی که مبتلابه اقشار کمتر برخوردار در سطح کشور است پرداخت هزینه های مربوط به دارو و درمان است. تحریم های ظالمانه، محدودیت بیمه های پایه و تکمیلی و مشکلات مالی جامعه هدف، سبب گردید طرح مذکور برنامه ریزی و اجرا گردد.

شرفخانی گفت: طی سه سال موضوع گزارش مبلغ ۱۶۹ میلیارد تومان جهت پرداخت بخشی از هزینه های تعداد م ۳۹۴.۸۳۷ نفر تأمین و تخصیص یافت که به تفکیک در سال ۱۳۹۹ بیش از ۳۶ میلیارد تومان به ۱۲۰.۳۴۲ نفر و در سال ۱۴۰۰ بیش از ۶۱ میلیارد تومان به ۱۲۶.۱۰۵ نفر و در سال ۱۴۰۱ بیش از ۷۱ میلیارد تومان به ۱۴۸.۳۹۰ نفر پرداخت گردید. در ارتباط با مشارکت خیرین در اجرای این طرح، طی سالهای ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ مشارکت خیرین کمتر از ۱۰ درصد بوده که با اقدامات مرکز امورخیریه در جلب و جذب مشارکت خیرین در این حوزه، در سال ۱۴۰۱ با افزایش ۱۰۰ درصدی، ۵۰ درصد از پرداختها از مشارکت خیرین تأمین شده بود.

گزارش تجمیعی طرح های مرکز امورخیریه
رییس مرکز امورخیریه ادامه داد: بر همین اساس طی سه سال موضوع گزارش در قالب سه طرح پیوند آسمانی، دستهای مهربانی، مهر تندرستی با عنایت به مساعدت های خیرین و نیات واقفین خیراندیش، جمعا مبلغ ۶۰۰ میلیارد تومان به ۱.۳۷۳.۷۸۰ نفر پرداخت نمود که به تفکیک ذیل آمده است: در سال ۱۳۹۹ مبلغ بیش از ۱۶۶ میلیارد به ۶۳۸.۵۳۰ نفر؛ در سال ۱۴۰۰ مبلغ بیش از ۲۰۵ میلیارد تومان به ۳۷۷.۷۷۴ نفر، در سال ۱۴۰۱ مبلغ بیش از ۲۲۹ میلیارد تومان به ۳۵۷.۴۷۶ نفر . از اقشار نیازمند پرداخت گردید. بررسی آمار های مکتسبه، بیانگر مشارکت ۴۵ درصدی خیرین در طرح های اجراشده از سوی مرکز امورخیریه است.

به گفته وی، در این میان مهم تر از آن بیانگر ظرف احسان و نیکی مردم خیرخواه که به مراتب بیش از اینهاست. با تقویت مرکز امورخیریه و ارتقاء سطح اختیارات این مرکز، می توان امکان جلب و جذب مشارکت های خیرین را در قالب طرح های مرکز با ایجاد بستر مناسب مردمی تحت عنوان شوراهای امورخیریه در سطح شهرستان های کشور فراهم آورد.

موسسات خیریه و تشکل های مردمی راه اندازی شوراهای هماهنگی امور خیریه در کلیه شهرستان ها

به گفته وی، در راستای بهره مندی از ظرفیت بی بدیل مشارکت آحاد جامعه در امر خیر و ارتقاء هماهنگی و هم افزایی در زمینه فعالیت های خیرخواهانه مؤسسات و انجمن های خیریه و پیشگیری از موازی کاری، مرکز امور خیریه با مشارکت فعالان خیریه در سطح شهرستانها اقدام به راه اندازی شوراهای امور خیریه کرده است.

وی افزود: این شوراها و ستادهای هماهنگی استانی در برخی استان ها توانسته اند به عنوان محور اصلی ساماندهی مؤسسات خیریه و تشکل های مردمی منشاء برکات زیادی باشند. با تشکیل ستاد هماهنگی و شورا های امورخیریه در ۳۴۳ واحد در ادارات کل و ادارات اجرائی اوقاف و امورخیریه سطح کشور با ۱۳۴۲ نفر عضو، شوراهای امورخیریه ضمن فعالیت در زمینه هماهنگی امور خیریه، مشارکت فعال و سازنده ای دارد.

ساماندهی و توانمند سازی مؤسسات خیریه و تشکل های مردمی:

به گفته وی، در زمینه مؤسسات خیریه و تشکل های مردمی، تثبیت جایگاه سازمان اوقاف و امورخیریه به عنوان مرجع تسهیلگر در انجام فعالیتهای خیرخواهانه و نوع دوستانه بنیاد ها و مؤسسات و انجمن های خیریه هدف گذاری شده است. ازاین رو فعالیتهایی آغاز نموده که از جمله موارد ذیل را میتوان برشمرد: آسیب شناسی قوانین و مقررات حوزه مؤسسات خیریه با همکاری نخبگان حوزوی و دانشگاهی و فعالان مجرب امر خیر. تهیه و تدوین نظام جامع پایش و ارزیابی مؤسسات خیریه در راستای ارتقاء شفافیت و اعتماد سازی در جامعه نسبت به فعالیت های مؤسسات خیریه و رتبه بندی مؤسسات خیریه. تعیین سازمان اوقاف و امور خیریه به عنوان دستگاه تخصصی استعلام صلاحیت تخصصی متقاضیان تأسیس و تمدید مجوز فعالیت تشکل های خیریه از سوی شورای ملی توسعه و حمایت از سازمان های مردم نهاد مستقر در وزارت کشور.

مشارکت فعال و مؤثر در زمینه بررسی و اصلاح پیش نویس قانون تشکل های اجتماعی که توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی تهیه و تدوین شده است. مشارکت در برگزاری سه دوره همایش ملی خیر ماندگار با هدف تولید و ترویج دانش و فرهنگ‌سازی در حوزه وقف و امر خیر. برگزاری دوره های آموزشی و توانمندسازی مدیران، کارکنان و داوطلبان فعالیت در مؤسسات و تشکل های خیریه و مردمی.