سيره عملي امام خميني (ره) در ماه مبارك رمضان
عالمان رباني، چلچراغهاي پر فروغي هستند كه در هرعصري، در آسمان علم و عمل ميدرخشند، و با كسب نور و گرما از خورشيد رسالت و امامت، بر زمينيان تجلي ميكنند و آنان را به سوي منابع نور و بركت دودمان وحي، رهنمون ميسازند، و بر بال عرفان ناب محمدي(ص) نشانده، بر مشكات ملكوت، عروج ميدهند.
در ميان دينباوران كفرستيز، چهره محبوب قرن، فقيه تيزبين سياست مدار، فيلسوف، عارف ژرف نگر، عالم متخلق و رهبر و بنيان گذار جمهوري اسلامي، حضرت امام خميني0، از موقعيتي والا و ويژه برخودار است، زيرا روزها و ساعتها و لحظههاي عمر او، با مراقبه و محاسبه سپري شد و صدها آيه قرآن را مجسم ساخت و عينيت بخشيد.در اين مبحث به سيره عملي امام ميپردازيم تا ره توشهاي براي عاشقان ماه رمضان باشد.
حضرت امام = توجه ويژهاي نسبت به ماه رمضان داشته و بدين جهت، ملاقاتهاي خودشان را در ماه رمضان تعطيل ميكرد و به دعا و تلاوت قرآن و… ميپرداخت.
و ايشان ميگفت: «خود ماه مبارك رمضان، كاري است».1
يكي از ياران امام، در اين باره گفته است: «در اين ماه، ايشان شعر نميخواند و نميسرود و گوش به شعر هم نميداد. خلاصه، دگرگوني خاصي متناسب با اين ماه در زندگي خود ايجاد ميكرد، به گونهاي كه اين ماه را، سراسر، به تلاوت قرآن مجيد و دعا كردن و انجام دادن مستحبات مربوط به ماه رمضان سپري ميكرد».2
ايشان، به هنگام سحر وافطار، بسيار كم ميخورد، به گونهاي كه خادمشان فكر ميكرد كه امام، چيزي نخورده است!3
حضرت امام1 درباره رمضان چنين ميسرايد:
ماه رمضان شد، ميو ميخانه بر افتاد
عشق و طرب و باده، به وقت سحر افتاد
افطار به مي كرد برم پير خرابات گفتم
كه تو را روزه، به برگ و ثمر افتاد
با باده، وضو گير كه در مذهب رندان
در حضرت حق اين عملت بارور افتاد4
عبادت و تهجد
از جمله برنامههاي ويژه حضرت امام (ره) در ماه مبارك رمضان، عبادت و تهجد بود. امام عبادت را ابزار رسيدن به عشق الهي ميدانست. و به صراحت بيان ميكرد كه در وادي عشق، نبايد به عبادت به چشم وسيلهاي براي رسيدن به بهشت نگاه كرد5
اكثر آشنايان امام نقل ميكنند كه ايشان از سن جواني، نماز شب و تهجد، جزو برنامههايشان بود.
يكي از نزديكان ايشان ميگويد كه وقتي در ظلمت و تاريكي نيمه شب، آهسته وارد اتاق امام ميشدم، معاشقه امام را با ايزد، احساس ميكردم و ميديدم كه با خضوع و خشوعي خاص، نماز ميخواندند و قيام و ركوع و سجود را به جا ميآوردند كه حقاً وصفناپذير بود. با خودم فكر ميكردم كه شب امام، حقيقتاً، ليلةالقدر است.6
يكي از اعضاي دفتر ايشان، دراين باره ميگويد: «پنجاه سال است كه نماز شب امام، ترك نشده است. امام در بيماري و در صحت و در زندان و در خلاصي و در تبعيد، حتي بر روي تخت بيمارستان قلب هم نماز شب خواندند».7
امام توجه خاصي به نوافل داشت و هرگز، نوافل را ترك نميكرد. نقل شده است كه امام، در نجف اشرف، با آن گرماي شديد، ماه مبارك رمضان را روزه ميگرفت و با اينكه در سنين پيري بودند و ضعف بسيار داشتند، تا نماز مغرب و عشا را به همراه نوافل بهجاينميآوردند، افطار نميكرد! و شبها تا صبح، نماز و دعا ميخواندند و بعد از نماز صبح، مقداري استراحت ميكردند و صبح زود، براي كارهايشان آماده ميشدند.8
خانم زهرا مصطفوي ميگويد: «راز و نياز امام و گريهها و نالههاي نيمه شب ايشان، چنان شديد بود كه انسان را بياختيار، به گريه ميانداخت». 9
يكي از اساتيد قم نقل ميكرد: «شبي ميهمان حاج آقا مصطفي بودم. ايشان، خانه جداگانهاي نداشتند و در منزل امام زندگي ميكردند. نصف شب از خواب بيدار شدم و صداي آه و نالهاي شنيدم، نگران شدم كه مگر اتفاقي افتاده است، حاج آقا مصطفي را بيدار كردم و گفتم: «ببين چه خبر است!». ايشان نشست و گوش داد و گفت: «صداي امام است كه مشغول تهجد و عبادت است».10
در ماه مبارك رمضان، اين شب زنده داري و تهجد، وضعيت ديگري داشت. يكي از محافظان بيت ميگويد: «در يكي از شبهاي ماه مبارك رمضان، نيمه شب، براي انجام كاري مجبور شدم از جلوي اتاق امام گذر كنم. حين عبور، متوجه شدم كه امام، زار زار گريه ميكردند! هق هق گريه امام كه در فضا پيچيده بود، واقعا مرا تحت تاثير قرار داد كه چگونه امام، در آن موقع از شب، با خداي خويش راز و نياز ميكند».11
آخرين ماه مبارك رمضان دوران حيات امام، به گفته ساكنان بيت، از ماه مبارك رمضانهاي ديگر متفاوت بود! به اين صورت كه امام هميشه، براي خشك كردن اشك چشمشان دستمالي را همراه داشتند، ولي در آن ماه مبارك رمضان، حولهاي را نيز همراه برميداشت تا به هنگام نمازهاي نيمه شب، از آن استفاده كنند!12
توجه ويژه به قرآن
امام خميني (ره) توجه خاصي به قرآن داشت، به طوري كه روزي، هفت بار قرآن ميخواند! امام در هر فرصتي كه به دست ميآورد، ولو اندك، قرآن ميخواند. بارها ديده شد كه امام، حتي در دقايقي قبل از آماده شدن سفره ـ كه معمولا به بطالت ميگذرد ـ قرآن تلاوت ميكنند!13 امام بعد از نماز شب تا وقت نماز صبح، قرآن ميخواند.
يكي از اطرافيان امام ميگويد: «امام در نجف، چشمشان درد گرفت و به دكتر مراجعه كردند. دكتر بعد از معاينه چشم امام گفت: شما بايد چند روزي قرآن نخوانيد و به چشمتان استراحت بدهيد. امام خنديدند و فرمودند: دكتر، من، چشم را براي قرآن خواندن ميخواهم! چه فايدهاي دارد كه چشم داشته باشم و قرآن نخوانم؟ شما يك كاري كنيد كه من بتوانم قرآن بخوانم».14
و در ماه رمضان يكي از همراهان امام در نجف، اظهار ميكرد كه امام خميني در ماه مبارك رمضان، هر روز ده جزء قرآن ميخواندند، يعني در هر سه روز، يك بار قرآن را ختم ميكردند.15
علاوه بر آن، هر سال چند روز قبل از ماه مبارك رمضان، دستور ميداد كه چند ختم قرآن براي افرادي كه مد نظر مباركشان بود، قرائت شود.16
1. پا به پاي آفتاب، ج 1، ص 286.
2. برداشتهايي از سيره امام خميني(ره)، ج 3، ص 90.
3. همان،ص 98.
4. روزنامه جمهوري اسلامي، مورخ 8/1/69.
5. روزنامه جمهوري اسلامي، 20/11/64.
6. امام در سنگر نماز، ص 83؛ حسين ديلمي، هزار و يک نکته، نکته 129.
7. حسين ديلمي، هزار و يک نکته، حبيب و محبوب، ص 53؛ سيماي فرزانگان، ص 180.
8. سيماي فرزانگان، ص 159؛ برداشتهايي از سيره امام خميني(ره)، ج 3، ص 99.
9. برداشتهايي از سيره امام خميني(ره)، ج 3، ص 132.
10. همان،ص 286.
11. حسين ديلمي، هزار و يک نکته، نکته 104؛ جلوهاي از خورشيد، ص 90.
12. برداشتهايي از سيره امام خميني(ره)، ج 3، ص 126.
13. پا به پاي آفتاب، ج 1، ص 27.
14. همان، ص 7.
15. همان.
16. پا به پاي آفتاب، ج 1، ص 181.