رعد بی باران (چهاردهمین مروارید نهج البلاغه)

تصور کنید در آسمان خاکستری دوردست، ناگاه برقی درخشان پدیدار شود و رعدوبرقی قدرتمند به گوش برسد. اما بارانی که منتظرش هستید، هرگز نمی‌آید. تنها صدا و نور است که در فضا پراکنده می‌شود و سپس ناپدید می‌گردد.

☑️ چهاردهمین مروارید نهج البلاغه:

خطبه نهم نهج‌البلاغه، مرواریدی درخشان از سخنان حضرت علی (علیه السلام) است که در آن، امام با زبانی شاعرانه و پر از تصویرسازی، دو رویکرد متضاد را در فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و نظامی بیان می‌کند. این خطبه، با بهره‌گیری از تشبیهی زیبا و عمیق به “رعد و برق بدون باران”، خواننده را به تفکری فراتر از ظاهر دعوت می‌کند.

حضرت علی علیه السلام می فرمایند :

” وَ قَدْ أَرْعَدُوا وَ أَبْرَقُوا ؛

آنها(طلحه، زبیر و دشمنان مولا علی) رعد زدند و برق نمایان کردند؛ صدای بلندی برای ترساندن برانگیختند و درخششی برای نمایش قدرت به نمایش گذاشتند، اما این تنها شعار و لاف بود، نه عمل.”

” وَ مَعَ هَذَيْنِ الْأَمْرَيْنِ الْفَشَلُ ؛

همراه با این همه پروپاگاندا و تظاهرات، نتیجه کارشان سستی و شکست بود؛ زیرا جوش و خروش آنان بدون عمل واقعی، بی‌اثر ماند.”

” وَ لَسْنَا نُرْعِدُ حَتَّى نُوقِعَ ؛

اما ما از این گونه نیستیم؛ ما رعد نمی‌زنیم مگر آنکه بر دشمنانمان حمله کنیم. گفتار ما همواره با عمل همراه است و سر و صدای ما بدون کردار تمام نمی‌شود.”

” وَ لاَ نُسِيلُ حَتَّى نُمْطِرَ ؛

و ما سیلی به راه نمی‌اندازیم مگر آنکه بارانی بر فراز دشمن فرود آوریم. این است حقیقت ما که هرگز سخنی به زبان نمی‌آوریم مگر آنکه عملی در پی داشته باشد.”

☑️ رعد و برق بی‌باران طلحه و زبیر :

این سخنان عمیق را، امام علی (علیه السلام) پس از پایان جنگ جمل بیان فرمودند. این جملات، مستقیماً به رفتار طلحه و زبیر و یارانشان اشاره دارند که در آغاز جنگ، با قال و غوغایی شدید و سر و صدایی طوفانی، مردم را به خود جلب کردند. آنان با سر و صدای زیاد، ظاهراً برای احقاق حق و انصاف بلند شدند، اما در عمل، هیچ گامی برای رسیدن به اهداف ادعایی‌شان بر نداشتند. سرانجام، این حرکت‌ها به شکست مفتضحانه‌ای انجامید که نه تنها آنان را به زمین نشاند، بلکه یکی از درس‌های تلخ تاریخ را برای نسل‌ها رقم زد:

“زمانی که سخن بدون عمل باشد، نتیجه‌اش تنها شکست و ناکامی است.”

طلحه و زبیر از نزدیکترین افراد به رسول الله بودند، لکن مستی نعمت و رفاه آنها را به سوی طمع ورزی و اشرافی گری سوق داد و باعث شد که در مقابل امیرالمومنین(ع) بایستند و با این رفتار، تصویری تلخ از کسانی که سابقه ی درخشان و ظاهری مذهبی و دین دار دارند، اما در عمل از اصول به ویژه از ولایت، دور می‌شوند، به جای گذاشتند. این رویداد، نه تنها در تاریخ اسلام، بلکه در هر عصری، درسی ارزشمند برای شناخت “اهل حرف” از “اهل عمل” به ما می‌دهد.

☑️ مرز بین سخن و عمل؟

گاهی مرز بین سخنان توخالی و تبلیغات مؤثر، برای بعضی‌ها مشکل است.

امام علی (علیه السلام) در خطبه‌۱۲۴ از نهج البلاغه می‌فرمایند:

“و أَمِيتُوا الْأَصْوَاتَ فَإِنَّهُ أَطْرَدُ لِلْفَشَلِ ؛ صداها را خاموش کنید، زیرا سکوت، شکست را دورتر می‌کند. “

این سخن تأکید بر این است که سخن باید پشتوانه عمل داشته باشد. تبلیغاتی که برنامه و عملی پشت سر خود ندارد، هیچ ارزشی ندارد.

در تاریخ و حتی امروز، همیشه دو نوع انسان دیده می‌شوند:

کسانی که با سخنانشان دیگران را مجذوب خود می‌کنند، اما وقتی به عمل می‌رسد، هیچ اثری از وعده‌هایشان باقی نمی‌ماند. و کسانی که ساکت و خاموشند، اما هر کاری که انجام می‌دهند، پایدار و مؤثر است.

حضرت علی (علیه السلام) می‌فرماید:

” لا یُعْرَفُ الرَّجُلُ إلاّ بِعَمَلِهِ، کَما لا یُعْرَفُ الْغَریبُ مِنَ الشَّجَرِ اِلاّ عِنْدَ حُضُور الثَّمَرِ ؛ هیچ کس جز با عملش شناخته نمی‌شود، مثل درخت ناشناخته که جز با رسیدنِ میوه‌اش نمی‌توان آن را شناخت.”

امام کاظم (علیه السلام) نیز می‌فرماید:

“یا هِشامُ! اَلمؤْمِنُ قَلیلُ الکلامِ کثیرُ الْعَمَلِ، وَالمُنافِقُ کثیرُ الکلامِ قَلیلُ الْعَمَلِ ؛ ای هشام! مؤمن، کم حرف و پرکار است. ولی منافق، پرحرف و کم کار است.”

☑️ مثالهای زنده از رعدهای بی باران

✔️ابرهای خالی از ایمان:

امروزه نیز شاهد افرادی هستیم که در فضای مجازی، رسانه‌ها و گفتگوهای عمومی، سخنانی پر از عبارات دینی و اخلاقی مطرح می‌کنند و خود را به عنوان دین‌شناس و دلسوز اسلام معرفی می‌کنند. آنان در صحبت‌ها و برنامه‌های عمومی، از ارزش‌های اسلامی و ضرورت پیروی از آن سخن می‌گویند، اما در عمل، از اصول اخلاقی و اجتماعی اسلام غافلند. گویی اینان مانند ابرهای خالی از باران، با صدای رعد و درخشش برق، مردم را فریب می‌دهند، اما هیچ قطره‌ای از حقیقت و ایمان در وجودشان نیست.

✔️ مسئولینی که فقط قول می‌دهند:

متاسفانه، همه ما شاهد بوده‌ایم که برخی از مسئولین در سطوح مختلف جامعه، با شعارهای بلند و قول‌های شیرین، مردم را به امیدواری ترغیب می‌کنند. آنان در فضای عمومی، با لحنی گیرا و جذاب، از حقوق مردم، عدالت اجتماعی و اصلاحات سخن می‌گویند؛ اما وقتی پله‌های قدرت را بالا می‌روند و در صندلی‌های تصمیم‌گیری می‌نشینند، رویکردشان دستخوش تغییر می‌شود. به جای حرکت در مسیر اصلاحات و عدالت، خلاف قانون انتصابات قومی، قبیله‌ای و فامیلی راه می‌اندازند. تمام تلاش این افراد معطوف به کسب منافع شخصی، حزبی و گروهی است.

آنها، مانند بازیگرانی که روی سن صحنه می‌آیند، نقش “مردم‌ دوستی” و “اصلاح‌طلبی” را بازی می‌کنند، اما پشت پرده، تنها به دنبال پر کردن جیب‌ها و تأمین نفع خود وگروهشان هستند.

✔️شعارهای جذاب ، اما اعمال سبک :

بعضی از افراد، با عنوان “سلبریتی”، “روشنفکر” و حتی “استاد مدرن”، خود را به عنوان نماد احترام به عقاید دیگران، قانون‌مداری و کرامت انسانی معرفی می‌کنند. آنها در گفتارها و برنامه‌های عمومی، از حقوق بشر، عدالت اجتماعی و مقابله با ظلم سخن می‌گویند؛ اما وقتی در موقعیت‌های حساس قرار می‌گیرند، حقیقت چهره‌شان آشکار می‌شود. در برابر اقدامات وحشیانه رژیم غاصب اسرائیل، که کودک‌کشی و سرکوب بی‌رحمانه مردم فلسطین را به نمایش می‌گذارد، سکوت می‌کنند و گاه حتی از جنایتکاران حمایت می‌کنند. در حوادث داخلی نیز، در برابر جنایات فتنه‌ها و تجاوز به حقوق شهروندان، نه تنها واکنشی نشان نمی‌دهند، بلکه با سکوت خود، به نوعی از این رفتارها تأیید می‌کنند.

جالب است که این افراد، که در صحبت‌ها و شعارها از “کرامت انسانی” و “احترام به حقوق دیگران” دفاع می‌کنند، در عمل، نخستین کسانی هستند که به حقوق دیگران تجاوز می‌کنند. آنها مانند آینه‌های کدر، ظاهری درخشان دارند، اما درونشان خالی از حقیقت و ارزش است.اینها “رعدهای بی بارانی” هستند که ظاهری جذاب و درخشان ، اما وجودی خالی از محتوا دارند همین ها هستند که جامعه را به سقوط می کشانند و امیدها را به سرعت به ناامیدی تبدیل می کنند.

☑️ الگویی درخشان از عمل‌گرایی واقعی :

ملت ایران و جمهوری اسلامی، در برابر طوفان چالش‌ها و دغدغه‌های بزرگ، همواره با رویکردی عمل‌گرا و محکم پاسخ داده‌اند. این نظام، برخلاف کسانی که تنها به شعار و سر و صدا اکتفا می‌کنند، ثابت کرده است که حرف‌هایش را با عمل تأیید می‌کند. جمهوری اسلامی، در هر عرصه‌ای که قدم می‌نهد، نه تنها قول می‌دهد بلکه عمل می‌کند؛ زیرا در این نظام، اراده و عمل یکپارچه‌اند.

دشمنان ما، به‌ویژه آمریکا، همواره با “آوازه‌های خالی” و “تهدیدهای توخالی”، گاه از “جنگ” و گاه از “مذاکره” سخن می‌گویند، اما در عمل، هیچ اقدام مؤثری انجام نمی‌دهند. آنان، مانند ابرهای خالی از باران، با رعد و برق، مردم را فریب می‌دهند، اما هیچ قطره‌ای از حقیقت در وجودشان نیست. جمهوری اسلامی، برخلاف این رویکرد، هرگز حرفی نمی‌زند مگر آنکه عملی در پی داشته باشد. این، همان فلسفه‌ای است که امام علی (علیه السلام) در خطبه نهم نهج‌البلاغه بیان می‌فرمایند:

«ما رعد و برق نخواهیم داشت، مگر آن‌وقتی که بارانی به دنبال آن باشد.»

در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی، جمهوری اسلامی با اتکا به خدا و بازوهای پرقدرت تلاش و مقاومت مردم و راهبری حکیمانه ولایت ، گام‌های محکمی برداشته و ثابت کرده که حرف‌هایش نه تنها لحنی جذاب، بلکه عملی بسیار مؤثر دارد. این مدل عمل‌گرایی، الهام‌بخش کسانی است که به دنبال ایجاد تغییر واقعی در جامعه هستند.

🔹️نکته طلایی:

در نظام جمهوری اسلامی ایران، کسانی که فقط حرف می‌زنند، ولی عمل نمی‌کنند، یا از سرو صدای آمریکا و غرب ، واهمه دارند و به وعده‌ها و تهدیدهای بی‌اثرشان ترس می‌ورزند، به هیچ وجه جایگاهی ندارند. این افراد، نه تنها از ماهیت نظام اسلامی غریبه‌اند، بلکه وجودشان در این نظام، تضادی آشکار با اصول و ارزش‌های آن است. جمهوری اسلامی، نظامی است که بر پایه عمل، تعهد و مقاومت استوار است و تنها کسانی در آن جایگاه دارند که با اعمالشان، حرف‌هایشان را تأیید کنند و الا در هر پستی باشند غاصب و خائنند.