تحولی بنیادین در ساختار وقف با فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی/ بهره‌مندی موسسات خیریه از پاسخ معظم له به استفتاء «صحت وقف پول»
حجت الاسلام شرفخانی با اشاره به اینکه موسسات خیریه و بنیادهای خیریه می‌توانند از ظرفیت فتوای رهبری و نگاه ایشان به ساختار وقف به نحو احسن استفاده کنند، گفت:پاسخ معظم له به استفتاء «صحت وقف پول و استفاده از منافع آن در جهت نیت واقف ایجاد کرد.
خبرگزاری شبستان، گروه قرآن و معارف، حجت‌الاسلام احمد شرفخانی رئیس مرکز امور خیریه این سازمان درباره پاسخ رهبر معظم انقلاب اسلامی پیرامون استفتاء «صحت وقف پول و استفاده از منافع آن در جهت نیت واقف» به تشریح پیشینه وقف پرداخت و اظهار کرد: سنت حسنه وقف، سابقه دیرینه‌ای در تاریخ تمدن دارد و مختص به دین مبین اسلام نیست و قبل از اسلام نیز افراد خَیر در بسیاری از جوامع، اموال خودشان را وقف می‌کردند.
وی با بیان اینکه ساختار وقف، ساختاری تاسیسی در اسلام نبوده و جزو ساختار و احکام امضایی است، افزود: ساختار وقف در جامعه اسلامی نهادینه شده است؛ پیامبر اکرم (ص) و اهل‌بیت علیهم السلام علاوه بر اینکه واقف بودند، تاکید زیادی بر رونق ساختار وقفی در جوامع اسلامی داشتند که الحمدالله شاهدیم کشورهای اسلامی دارای بیشترین موقوفات در جهان هستند.
رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه با اشاره به اینکه امروزه وقف در زندگی اجتماعی، نقش اساسی را ایفا می‌کند، خاطرنشان کرد: وقف در برخی کشورهای غیراسلامی نیز نقش پررنگی دارد، طوریکه بسیاری از دانشگاه‌های بزرگ و معروف کشورهای غربی با ساختار وقفی اداره می‌شوند.
حجت‌الاسلام شرفخانی تصریح کرد: از قدیم‌الایام دو تعریف یعنی «تحبیس العین و تسبیل المنفعه» و «تحبیس الاصل و تسبیل المنفعه» در زمینه وقف وجود داشته است؛ آن چیزی که بعد از بررسی‌های لازم ضرورت داشت در راستای تحولات جدید در ساختار وقف اتفاق بیفتد یک پویایی در فتاوا بود که این اتفاق با فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی پیرامون «صحت وقف پول» به وقوع پیوست.
وی با بیان این نکته که امام راحل بر فقه پویا تاکید داشتند، گفت: اکنون نیز در فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی پیرامون «صحت وقف پول و استفاده از منافع آن در جهت نیت واقف» همین فقه پویا خودش را نشان داده است.
رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه یادآور شد: امروزه اقتصاددانان و حقوقدانان تعاریف پول را تغییر داده‌اند و ساختار جدیدی برای پول ایجاد شده است؛ حتی در مبادلات عادی مردم و مبادلات جهانی ساختار پول تغییر کرده، یعنی پول اعتبار جدید و همچنین مالیت و ارزش مبادله‌ای پیدا کرده است.
حجت‌الاسلام شرفخانی ادامه داد: بر همین اساس معظم له در پاسخ استفتاء «صحت وقف پول و استفاده از منافع آن در جهت نیت واقف» به تحولات اتفاق افتاده در زمینه پول توجه جدی داشته‌اند؛ ما با این پاسخ متوجه می‌شویم اگر وقف تحبیس الاصل و تسبیل المنفعه گفته می‌شود، بنابراین می‌توانیم پول را به‌عنوان اصل در نظر بگیریم تا از منافعش استفاده شود.
رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه تاکید کرد: پاسخ رهبر معظم انقلاب اسلامی به استفتاء «صحت وقف پول و استفاده از منافع آن در جهت نیت واقف» تحولی عظیم و بنیادین در ساختار وقف ایجاد کرد.
حجت‌الاسلام شرفخانی افزود: ما امروزه موضوعات وقفی را در عین خلاصه می‌کنیم و این باعث شده بود تا بخش قابل توجهی از مردم که قصد داشتند در ساختار وقف اموالشان را ماندگار کنند، نمی‌توانستند این کار را بکنند اما با فتوای معظم له امروز هر چیزی که قابلیت بقاء داشته باشد، می‌تواند امکان وقف نیز داشته باشد؛ شاید در آینده این ساختارها تغییر کند و به غیر از پول، اعتبارات دیگری که بتواند بقاء مالیت داشته باشد را نیز بتوان وقف کرد.
وی تصریح کرد: این تحول عظیم و بنیادین در ساختار وقف را در چند سرفصل می‌توان بررسی کرد؛ یکی از این سرفصل‌ها این است که «صندوق‌های قرض‌الحسنه وقف» می‌تواند در کشور ما نهادینه شود و برای رفع نیازهای جامعه در ابعاد مختلف نقش‌آفرینی داشته باشد.
رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه ادامه داد: همچنین تاسیس «صندوق‌های سرمایه‌گذاری» نیز می‌تواند در این ساختار جای داشته باشد و به نظر می‌رسد با این فتوا، تاسیس «صندوق‌های سرمایه‌گذاری» می‌تواند اتفاق مهمی باشد؛ مسئله بعدی در «وقف‌های مشارکتی» است که این نوع وقف‌ها بدون ایجاد ساختار حبس عین یا تبدیل پول به املاک، اتفاق خواهد افتاد.
حجت‌الاسلام شرفخانی افزود: در وقف‌های مشارکتی کسی که پول را پرداخت می‌کرد به متولیان وکالت می‌داد و پول‌ها تبدیل می‌شد به ملک و در نتیجه وقف اتفاق می‌افتاد؛ در حالیکه با این فتوا، امروز هرکسی با اندک پولی می‌تواند، واقف باشد؛ این خودش نکته مهمی است و امروز ما می‌توانیم وقف‌های مشارکتی در ساختار پولی را در کشور طراحی کنیم.
وی تاکید کرد: رهبر معظم انقلاب اسلامی می‌توانستند فقط اشاره کنند که وقف پول بلامانع است اما ایشان موضوع را تبیین می‌کنند و به بقاء مالیت پول اشاره می‌کنند و مهمتر بحث حکم امضایی را مطرح می‌کنند؛ همه اینها نشان از این است که معظم له صرفا موضوع و منظورشان وقف پول نبوده و برای تبدیل جواز وقف پول این موارد را اشاره می‌کنند؛ بنا بر این این نکات، می‌شود منابع اصلی ما در ساختار تحولی وقف امروز و بر همین اساس ما می‌توانیم موضوعات جدیدی را که می‌تواند در ساختارهای وقف امروز قرار گیرد، مطرح کنیم.
رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه یادآور شد: از قدیم الایام در سازمان‌های کنفرانس اسلامی و مجامع بین‌المللی فقه اسلامی این موضوعات مطرح می‌شد و بحث انجام می‌گرفت اما اینکه یک فتوایی به این شکل و به‌صورت تبیینی در اختیار عموم قرار بگیرد؛ یک تحول بنیادین در عرصه وقف است؛ همه اینها پویایی و کارآمدی فقه شیعی را نشان می‌دهد که می‌تواند در گذر زمان و اتفاقات جامعه تاثیرگذار باشد.
حجت‌الاسلام شرفخانی افزود: ممکن است این سوال پیش بیاید که زمانیکه ما پول را وقف کردیم؛ با توجه به افزایش تورم هرساله، ارزش پول کاهش می‌یابد یا خیر؛ در پاسخ به این سوال باید گفت ضرورت دارد ما در وقف پول، تضمین اصل پول و نرخ تورم هرساله را در نظر بگیریم؛ یعنی از سود و منافع پول، اولا ارزش پول به‌روز شود و پس از آن از منافع و سود برای نیت واقف عمل شود.
وی خاطرنشان کرد: موسسات خیریه و بنیادهای خیریه و مجموعه‌های مختلف که با عنوان تشکل‌های خیریه فعالیت می‌کنند، می‌توانند از ظرفیت فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی و نگاه ایشان به ساختار وقف به نحو احسن استفاده کنند تا ساختارهای خیریه هم پایدار باشد.پایان پیام/40
