سيره‏ عملي امام خميني (ره) در ماه مبارك رمضان

عالمان رباني، چلچراغ‏هاي پر فروغي هستند كه در هرعصري، در آسمان علم و عمل مي‏درخشند، و با كسب نور و گرما از خورشيد رسالت و امامت، بر زمينيان تجلي مي‏كنند و آنان را به سوي منابع نور و بركت دودمان وحي، رهنمون مي‏سازند، و بر بال عرفان ناب محمدي(ص) نشانده، بر مشكات ملكوت، عروج مي‏دهند.

در ميان دين‌باوران كفرستيز، چهره محبوب قرن، فقيه تيزبين سياست مدار، فيلسوف، عارف ژرف نگر، عالم متخلق و رهبر و بنيان گذار جمهوري اسلامي، حضرت امام خميني0، از موقعيتي والا و ويژه برخودار است، زيرا روزها و ساعت‏ها و لحظه‏هاي عمر او، با مراقبه و محاسبه سپري شد و صدها آيه قرآن را مجسم ساخت و عينيت ‏بخشيد.در اين مبحث به سيره عملي امام مي‌پردازيم تا ره توشه‌اي براي عاشقان ماه رمضان باشد.

حضرت امام = توجه ويژه‏اي نسبت ‏به ماه رمضان داشته و بدين جهت، ملاقات‏هاي خودشان را در ماه رمضان تعطيل مي‏كرد و به دعا و تلاوت قرآن و… مي‏پرداخت.

و ايشان مي‏گفت: «خود ماه مبارك رمضان، كاري است‏».1

يكي از ياران امام، در اين باره گفته است: «در اين ماه، ايشان شعر نمي‏خواند و نمي‏سرود و گوش به شعر هم نمي‏داد. خلاصه، دگرگوني خاصي متناسب با اين ماه در زندگي خود ايجاد مي‏كرد، به گونه‏اي كه اين ماه را، سراسر، به تلاوت قرآن مجيد و دعا كردن و انجام دادن مستحبات مربوط به ماه رمضان سپري مي‏كرد».2

ايشان، به هنگام سحر وافطار، بسيار كم مي‏خورد، به گونه‏اي كه خادمشان فكر مي‏كرد كه امام، چيزي نخورده است!3

حضرت امام1 درباره رمضان چنين مي‏سرايد:

ماه رمضان شد، مي‌و ميخانه بر افتاد

عشق و طرب و باده، به وقت ‏سحر افتاد

افطار به مي‌ كرد برم پير خرابات گفتم

كه تو را روزه، به برگ و ثمر افتاد

با باده، وضو گير كه در مذهب رندان

در حضرت حق اين عملت ‏بارور افتاد4

عبادت و تهجد

از جمله برنامه‏هاي ويژه‏ حضرت امام (ره) در ماه مبارك رمضان، عبادت و تهجد بود. امام عبادت را ابزار رسيدن به عشق الهي مي‏دانست. و به صراحت ‏بيان مي‏كرد كه در وادي عشق، نبايد به عبادت به چشم وسيله‏اي براي رسيدن به بهشت نگاه كرد5

اكثر آشنايان امام نقل مي‏كنند كه ايشان از سن جواني، نماز شب و تهجد، جزو برنامه‏هايشان بود.

يكي از نزديكان ايشان مي‏گويد كه وقتي در ظلمت و تاريكي نيمه‏ شب، آهسته وارد اتاق امام مي‏شدم، معاشقه امام را با ايزد، احساس مي‏كردم و مي‏ديدم كه با خضوع و خشوعي خاص، نماز مي‏خواندند و قيام و ركوع و سجود را به جا مي‏آوردند كه حقاً وصف‌ناپذير بود. با خودم فكر مي‏كردم كه شب امام، حقيقتاً، ليلةالقدر است.6

يكي از اعضاي دفتر ايشان، دراين باره مي‏گويد: «پنجاه سال است كه نماز شب امام، ترك نشده است. امام در بيماري و در صحت و در زندان و در خلاصي و در تبعيد، حتي بر روي تخت ‏بيمارستان قلب هم نماز شب خواندند».7

امام توجه خاصي به نوافل داشت و هرگز، نوافل را ترك نمي‏كرد. نقل شده است كه امام، در نجف اشرف، با آن گرماي شديد، ماه مبارك رمضان را روزه مي‏گرفت و با اينكه در سنين پيري بودند و ضعف بسيار داشتند، تا نماز مغرب و عشا را به همراه نوافل به‏جاينمي‏آوردند، افطار نمي‏كرد! و شب‏ها تا صبح، نماز و دعا مي‏خواندند و بعد از نماز صبح، مقداري استراحت مي‏كردند و صبح زود، براي كارهايشان آماده مي‏شدند.8

خانم زهرا مصطفوي مي‏گويد: «راز و نياز امام و گريه‏ها و ناله‏هاي نيمه شب ايشان، چنان شديد بود كه انسان را بي‌اختيار، به گريه مي‏انداخت». 9

يكي از اساتيد قم نقل مي‏كرد: «شبي ميهمان حاج آقا مصطفي بودم. ايشان، خانه‏ جداگانه‏اي نداشتند و در منزل امام زندگي مي‏كردند. نصف شب از خواب بيدار شدم و صداي آه و ناله‏اي شنيدم، نگران شدم كه مگر اتفاقي افتاده است، حاج آقا مصطفي را بيدار كردم و گفتم: «ببين چه خبر است!». ايشان نشست و گوش داد و گفت: «صداي امام است كه مشغول تهجد و عبادت است‏».10

در ماه مبارك رمضان، اين شب زنده داري و تهجد، وضعيت ديگري داشت. يكي از محافظان بيت مي‏گويد: «در يكي از شب‏هاي ماه مبارك رمضان، نيمه شب، براي انجام كاري مجبور شدم از جلوي اتاق امام گذر كنم. حين عبور، متوجه شدم كه امام، زار زار گريه مي‏كردند! هق هق گريه‏ امام كه در فضا پيچيده بود، واقعا مرا تحت تاثير قرار داد كه چگونه امام، در آن موقع از شب، با خداي خويش راز و نياز مي‏كند».11

آخرين ماه مبارك رمضان دوران حيات امام، به گفته‏ ساكنان بيت، از ماه مبارك رمضان‏هاي ديگر متفاوت بود! به اين صورت كه امام هميشه، براي خشك كردن اشك چشمشان دستمالي را همراه داشتند، ولي در آن ماه مبارك رمضان، حوله‏اي را نيز همراه برمي‏داشت تا به هنگام نمازهاي نيمه شب‏، از آن استفاده كنند!12

توجه ويژه به قرآن

امام خميني (ره) توجه خاصي به قرآن داشت، به ‏طوري كه روزي، هفت ‏بار قرآن مي‏خواند! امام در هر فرصتي كه به ‏دست مي‏آورد، ولو اندك، قرآن مي‏خواند. بارها ديده شد كه امام، حتي در دقايقي قبل از آماده شدن سفره ـ كه معمولا به بطالت مي‏گذرد ـ قرآن تلاوت مي‏كنند!13 امام بعد از نماز شب تا وقت نماز صبح، قرآن مي‏خواند.

يكي از اطرافيان امام مي‏گويد: «امام در نجف، چشمشان درد گرفت و به دكتر مراجعه كردند. دكتر بعد از معاينه‏ چشم امام گفت: شما بايد چند روزي قرآن نخوانيد و به چشمتان استراحت ‏بدهيد. امام خنديدند و فرمودند: دكتر، من، چشم را براي قرآن خواندن مي‏خواهم! چه فايده‏اي دارد كه چشم داشته باشم و قرآن نخوانم؟ شما يك كاري كنيد كه من بتوانم قرآن بخوانم».14

و در ماه رمضان يكي از همراهان امام در نجف، اظهار مي‏كرد كه امام خميني در ماه مبارك رمضان، هر روز ده جزء قرآن مي‏خواندند، يعني در هر سه روز، يك بار قرآن را ختم مي‏كردند.15

علاوه بر آن، هر سال چند روز قبل از ماه مبارك رمضان، دستور مي‏داد كه چند ختم قرآن براي افرادي كه مد نظر مباركشان بود، قرائت ‏شود.16

1. پا به پاي آفتاب، ج 1، ص 286.

2. برداشت‌هايي از سيره امام خميني(ره)، ج 3، ص 90.

3. همان،‌ص 98.

4. روزنامه جمهوري اسلامي، مورخ 8/1/69.

5. روزنامه جمهوري اسلامي، 20/11/64.

6. امام در سنگر نماز، ص 83؛ حسين ديلمي، هزار و يک نکته، نکته 129.

7. حسين ديلمي، هزار و يک نکته، حبيب و محبوب، ص 53؛ سيماي فرزانگان، ص 180.

8. سيماي فرزانگان، ص 159؛ برداشت‌هايي از سيره امام خميني(ره)، ‌ج 3، ص 99.

9. برداشت‌هايي از سيره امام خميني(ره)، ج 3، ص 132.

10. همان،‌ص 286.

11. حسين ديلمي، هزار و يک نکته، نکته 104؛ جلوه‌اي از خورشيد، ص 90.