مختصري از زندگينامه آیت الله ملکی تبریزی

آيت الله فهري در مورد زندگي آيت الله ميرزا جواد ملکي تبريزي نقل مي کنند : يکي از مردان پيشتاز اين راه مرحوم عارف بالله آية الله حاج ميرزا جواد ملکي قدس الله نفسه الزکيه است که در اين ميدان گوي سبقت از همگان ربود. اين مرد بزرگ با اينکه در مقام عرفان مقامي بس والا دارد و از اعظم فقهاي صائنا لنفسه، حافظالذينه، مخالفا لهواه و مطيعالامر مولاه به شمار مي آيد .

اوايل عمر شريفش و دوران شباب را در نجف اشرف در مجلس درس اساتيد بزرگ حاضر شده و استادش در فقه ، مرحوم آية الله رضا همداني و در اصول ، علامه ملا محمد کاظم خراساني و در عرفان و اخلاق و سلوک ، آية الله آخوند ملا حسينقلي همداني رضوان الله عليهم اجمعين بوده است. سال تولد ايشان در دست نيست ولي از کتابي در فقه که يکي از فضلاي معاصر به آن دست يافته و از مؤلفات ايشان و در پايان آن نوشته شده معلوم مي شود که به سال 1312 ه . ق مؤلف در عنفوان جواني بوده است.

به هر حال ؛ ايشان در حدود سال 1321 هجري قمري به ايران آمده و در زادگاه و موطن اصلي اش تبريز به ترويج و تهذيب پرداخت و در اوايل مشروطه به سال 1329 هجري قمري به خاطر نامساعد بودن اوضاع تبريز به قم هجرت فرمود و در قم به ارشاد سالکان و تربيت مستعدان مشغول بود تا آنکه مرحوم آية الله العظمي شيخ عبدالکريم حايري يزدي در سال 1340 ه . ق از اراک به قم تشريف آورده و به اصرار مرحوم مجاهد شيخ محمد تقي بافقي که از دوستان مرحوم ملکي بوده و پس از استخاره و آمدن آية شريفه ( وأتوني بأهلکم أجمعين) [ سورة يوسف / 93؛ يعني همه نزديکان خود را نزد من بياوريد]، تصميم به ماندن در قم و تأسيس حوزه علمي فعلي را مي گيرد و دوستان و شاگردان آية الله حايري نيز که در اراک بودند به قم مهاجرت مي کنند.

مرحوم حاج شيخ عباس تهراني نيز که جزء مهاجرين بودند در قم به جمع مرحوم ملکي و بافقي مي پيوندد و کانوني از اخلاق و تهذيب نفس تشکيل مي دهند که ثمرات ارزنده اي داشته و افراد شايسته اي تربيت يافته اند. مرحوم ملکي، درس فقهي داشته اند که عنوانش مفاتيح الشرايع في الفقه مرحوم فيض کاشاني بوده و نيز دو مجلس اخلاق داشته: يکي در منزل براي خواص بوده و ديگري در مدرسه فيضيه براي عموم که جمعي از بازاريان قم نيز در آن درس شرکت داشته اند. نماز جماعت را در بالاي سر حضرت معصومه عليها السلام اقامه مي کرده و امام خميني – ره – در نماز جماعت ايشان و در درس اخلاق که در منزل براي خواص مي گفته، حاضر مي شدند. مرحوم حجة الاسلام شيخ مهدي حکمي قمي مي فرمودند: از ثمره مشروطه که خدا به ما عطا فرمود اين بود که وسيله شد حاج ميرزا جواد آقا در قم ساکن شود.