رضایت الهی اولین اصل در احسان است
معاون فرهنگی سازمان اوقاف با بیان اینکه قرآن و روایات نه تنها در مال بلکه در احسان و انفاق نیز تأکید جدی بر میانه روی دارد؛ رضایت خداوند را اولین اصل در احسان خواند و گفت: اگر احسان بر اساس رضایت خداوند باشد در نتیجه این تقرب در شخص نیکوکار اتفاق می افتد و آن زمان دیگر احسانش بدون منت می شود .
حجت الاسلام احمد شرفخانی معاون فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه در مورد روش اسلام برای رفع فقر از جامعه به خبرنگار مهر گفت: نگاه اسلام به انسان دارای یک ساختار اجتماعی است؛ اسلام مجموعه انسانها را به عنوان یک جامعه می داند و اگر یک رنج و فقری در یک مجموعه اتفاق بیفتد آثار آن به مجموعه ها و انسانهای دیگر نیز نفوذ پیدا می کند. برای همین بخشی از احکام دین مبین اسلام، احکام اجتماعی است(حتی در اعمال عبادی) تا بتواند نیاز جامعه و رنج انسانی را رفع کند.
وی با بیان اینکه اسلام حتی در بسیاری از اعمال عبادی، ابعاد اجتماعی آن را نیز در نظر گرفته است، گفت: از طرفی اگر اسلام بر بخشی از اعمال اجتماعی تأکید کرده است، در پی این بوده که درد و رنج فرد و نیاز جامعه را رفع کند.
وی تأکید کرد: در اسلام جدای اعمال عبادی یکسری فرامین الهی برای رفع رنج و فقرها و … وجود دارد مثل انصاف، اگر انصاف در جامعه به عنوان یک عمل مستحبی است و اگر خمس و زکات به عنوان یک عمل واجب و فروع دین است برای این است که فقر را در جامعه ریشه کن کند یا یکی از اعمال خیرخواهانه “وقف” است که برای رفع نیاز جامعه اعم از نیاز مالی، بهداشتی، فرهنگی و… قرار داده شده است.
معاون فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه یادآور شد: با بررسی جایگاه و اهمیت احسان در آموزه های دینی به این نتیجه می رسیم که انسان اولا با چه نیت و هدفی به سمت کارهای خیر می رود. اگر این جهت گیری مشخص شود برای انفاق دهنده و انفاق کننده به عنوان کمال تأثیرگذار است چراکه اولین اصل در احسان و نیکوکاری رضایت خداوند است؛ جلب رضایت الهی در هر کاری اولویت دارد. اگر بر اساس رضایت خداوند باشد در نتیجه این تقرب در شخص نیکوکار اتفاق می افتد و آن زمان دیگر احسانش بدون منت می شود.
وی به نسبت اسراف و فقر اشاره کرد و افزود: در این بحث دو نکته وجود دارد؛ نکته اول اینکه قرآن و روایات نه تنها در مال بلکه در احسان و انفاق نیز تأکید جدی بر اعتدال و میانه روی دارد. اسراف در جایی اتفاق می افتد که خود به خود فاصله طبقاتی ایجاد شود، در نتیجه جمع کردن اموال صورت می گیرد و در پی این ثروت اندوزی “فقر” خواهد آمد.
حجت الاسلام شرفخانی تأکید کرد: اما اگر انسان در جمع اموال بر اساس فرامین الهی میانه رو باشد، مسائلی چون فقر پیش نمی آید چون بر اساس دستورات اسلام، آن کسی که ثروتی داشته باشد برای آن زکات، خمس و شرایط و توصیه هایی مختلفی در نظر گرفته شده است که با پرداخت آن این توازن در جامعه ایجاد می شود.
وی افزود: در برخی از خانواده ها به دلیل اینکه فرهنگ کار و تلاش کم اهمیت است این تنبلی باعث فقرشان می شود، درحالی که آموزه های دین اسلام زمان مشخص برای عبادت، استراحت و کار در نظر گرفته است؛ بهترین کار برای کمک به فقرا این است که روشی در پیش بگیریم که خود آنها درآمدزایی کنند.
وی یادآرور شد: بر اساس مبانی دینی اسلام و آموزه های اهل بیت(ع) در احسان و نیکوکاری باید به گونه ای عمل کنیم که شرایط و ابزار کار را برای فقرا طراحی کنیم تا آنها با کار و تلاش درآمد کسب و مدیریت جامعه مان نیز نباید به گونه ای باشد که همیشه این افراد دستشان برای کمک دراز باشد.
معاون فرهنگی سازمان اوقاف افزود: از اهل بیت(ع) نکته های ریزی در مورد روش انفاق به ما رسیده است؛ مثلا تأکید شده که برخی از انفاقها مخفیانه صورت بگیرد و بخش عمده ای از صدقات را نیز باید به گونه ای داد که حتی خود فرد گیرنده این کمک هم متوجه نشود که این صدقه از طرف چه کسی به آنها رسیده است.
وی با تأکید بر انفاق آشکار از نگاه قرآن و روایات، یادآور شد: البته در برخی از آموزه های دینی دستور دادند که برخی انفاقها علنی انجام دهید تا موجب تشویق مردم برای گسترش انفاق شود. هیچ اشکالی ندارد که این انفاق علنی اتفاق بیفتد اما مشروط به اینکه نیت انفاق کننده برای رضای الهی باشد.
حجت الاسلام شرفخانی در پایان گفت: برخی افراد با اینکه صدقات مستحبی انجام می دهند اما از صدقات واجب که خمس و زکات است غافل می شوند. اگر در جامعه ای مردم به صدقات واجب اهمیت داده شود حتی به صدقات استحبابی نیازی نیست. اما کسی که عمل واجب را فراموش و به عمل مستحبی برسد خود به خود آن عمل مستحبی هم از بین می رود چون آن مال باید ابتدا پاک شود تا تأثیرگذار باشد
