“بازی و تفریح از منظر اسلام” – گلچین بیانات حجت الاسلام شرفخانی در برنامه راه آرامش – شبکه دوم سیما

بازی و تفریح 1 ( حجت الاسلام والمسلمین شرفخانی)

بازی و تفریح یک نیاز اصلی انسان و یکضرورت است اما در هر مقطع سنی نیاز خاصی از نظر فطری برای آن تعریف شده است. مهم این است که بدانیم بازی و تفریح برای چیست؟ سرگرمی، آموزش یا …؟

در روایات داریم که بچه از تولد تا 7 سالگی باید آزاد باشد و بازی کند، اما این آزادی نیز دارای خط قرمزهایی است. بازی باید هدفدار و روشی برای آموزش باشد. تمام بازی ها ساختار آموزشی دارد، در حالی که تفریح شاید ساختار آموزشی نداشته باشد. در روایات داریم که حضرت زهرا (س) با امام حسن (ع) بازی می کرد و برای او اشعاری می خواند که در همان کودکی حاوی نکات تربیتی بود و ایستادگی در برابر ظلم را به او می آموخت. در روایات داریم که بچه با خاک بازی کند چون این نیاز فطری را دارد و برای او آموزش هم دارد . بخش عمد ای از تربیت ما باید از طریق بازی باشد نه اینکه از بازی به عنوان ابزاری برای آسودگی خود و رهایی از دست بچه استفاده کنیم. بچه ها باید بازی گروهی داشته باشند تا یاد بگیرند که هر کس حق و حقوقی دارد و حق و حقوق خود و دیگران و خطوط قرمز را بشناسند تا یاد بگیرند که در جامعه چطور رفتار خود را مدیریت کتند.

امروزه در زندگی آپارتمان نشینی باید عرصه هایی را برای بچه ها برای بازیهای آموزشی طراحی کنیم نه اینکه دائم دنبال این باشیم که ساکت گوشه ای بنشینند و سر و صدا نکنند. بچه باید در بازیهای خود تجربه کسب کند تا تربیت شودو در جامعه در آینده استقلال پیدا کند و روی پای خود بایستد. در بازیهای یارانه ای این امکان وجود ندارد. چون والدین برای بچه ها وقت ندارند، دوست دارند بچه ها به نوعی با بازیهای یارانه ای و امثال آن سرگرم شوند و بعد با کم اشتهایی، انحراف دید، مشکل کمر، پرخاشگری و عکس العمل های اینچنینی مواجه می شوند که ریشه در بازیهای یارانه ایی دارد که عمدتاً غربی و وارداتی است و با نگاه خاص و با ترویج فرهنگ آزادی مطلق غربی، که خروج از انسانیت است، ساخته شده است. در وهله اول والدین باید شناخت دقیقی نسبت به بازیهای بچه ها داشته باشند نه اینکه پلی استیشن، سگا، ایکس باکس بگیرند اما به آثار آن بی توجه باشند.

سه گزاره تربیتی برای بچه ها

1) گزاره تصویری: بچه ها در بیرون و در جامعه با دیدن اتفاقات گوناگون از آنها می آموزند و آنها را ملکه ذهن خود می کنند و به تعبیر روایات مثل زمین آماده اند که با هر بذری شکوفا می شوند.

2) گزاره رفتاری: بچه ها رفتار افراد، بین دو نفر یا بین والدین را می آموزند.

گزاره های بین کودک با والدین یا مربی در بچه مؤثر است . مثلاً والدینی که خود دروغ می گویند و به بچه می گویند: دروغ نگو، فایده ندارد همینطور بچه ها بی احترامی یا خشونت و … را از والدین و حتی جامعه می آموزند.

3) بازیها و تفریحات: گزاره مهمتر در امروز بازیها و تفریحات است. در تحقیقات دیده شده که علت پرخاشگری بیشتر بچه های امروزی یادگیری گزاره تصویری پرخاشگری از بازیهای یارانه ای است. بچه باید کشد، پایمال کند، حق افراد را ندیده بگیرد، تا به مرحله بعد یا برد برسد و از این گزاره تصویری یاد می گیرد که در جامعه هم باید از بین ببرد تا به آنچه می خواهد برسد.

آسیبهای بازیهای یارانه ای:

1) پرخاشگری: در بررسی 47 بازی معروف معلوم شد که در 40 مورد آنها پرخاشگری، مستقیم و در 7 مورد دیگر در لایه های بعدی وجود دارد که پرخاشگری را در نهاد بچه ها و فطرت آنها نهادینه می کند.

2) گوشه گیری و انزوا: بچه هایی که در روز 3 تا 4 ساعت بازی رایانه ای می کنند، بچه های گوشه گیری می شوند و در اجتماع نمی توانند ارتباط برقرار کنند. لذا می بینید بازی اصلی در اسلام، بازی گروهی و جمعی است که حاوی آموزش باشد.

3) افت تحصیلی: بچه ها با این بازیها ذهن توهّم گرایانه پیدا می کنند، چون فضای این بازیها، مجازی و غیر واقعی است . برخی از کارهای خطرناک آنها ناشی از همین است. گاه این بازیها فکری تصور می شود در حالی که کار فکری دارای آورده است ولی این بازیها اینطور نیست.

4) دوری از خانواده و از بین رفتن علقه های محبت: بچه ها با پدر و مادر نیستند تا مهر و محبت برایشان مفهوم پیدا کند و طبیعی است که خانه های سالمندان زیاد خواهد شد. بچه هایی که با جرم و جنایت در بازی به مقصد می رسند، این موارد در وجودشان نهادینه می شود. آیا رویارویی با جنس مخالف بی پوشش ،عفاف را در بچه نهادینه می شود؟ آیا با طی کردن مراحل به شکل مجازی و به این راحتی می شود رویارویی با مشکلات زندگی واقعی را آموخت یا اینکه بچه فکر می کند باید همیشه راحت به مقصد برسد؟

آسیبهای جسمی و روانی نیز علاوه بر اینها مطرح است

وظایف والدین در زمینه بازیهای یارانه ای فرزندان

1) شناخت بیشتر نسبت به بازیهای رایانه ای: تهیه بازی از مراکز معتبر با مفطع سنی مندرج متناسب با سن بچه ها و از بازیهای بدون خشونت باشد . در عرصه جنگ نرم گاهی والدین مشکل را درک نمی کنند، چون آسیب روح مانند جسم قابل رؤیت نیست . حتی تا 7 سالگی که بچه باید آزاد باشد، دو خط قرمز برای این آزادی وجود دارد: کارهای خطرناک و کارهای زشت

2) کنترل زمانی بازی بچهها: در زمان تحصیل نباید در روز این بازیها از 10 تا 20 دقیقه متجاوز باشد.

3) بیان آسیبهای بازی نامناسب برای بچه ها: مجموعه های خوبی که این اطلاعات را به والدین می دهد، وجود دارد.

4) انتخاب محیط عمومی برای رایانه و بازیهای آن: این کارامکان نظارت بر بچه ها را به والدین می دهد.

5) استفاده از لذت بازیهای گروهی: اگر بزرگترها با بچه ها در این بازیهای گروهی بدنی همراه شوند، بچه ها حتماً از آن استقبال می کنند

6) همراه بودن با بچه ها در بازی: در این مورد، باید حضور والدین کنترل شده و با زمان مشخص باشد و هنگام تمام شدن بازی جایگزین متناسب در اختیار بچه قرار گیرد.

7) اجازه ندادن به بچه ها برای بازی غیر مجاز: گاهی با گریه بچه والدین تسلیم می شوند . آیا اگر بچه برای سیگار هم گریه کند، آن را در اختیار او می گذارید؟ برخی والذین هنوز خود ضرر این بازیها را درک نکرده اند. ضررها را بشناسیم و محکم در برابر آن موضع بگیریم، اما با رویکرد صحیح و بر اساس اصول تربیتی. دقت کنیم که نظارت ما نامحسوس و بر اساس زمان و مکان باشد و شکل دخالت نداشته باشد.